Swami Bami

De jaren zeventig, vraagt Warnaar zich af, waren die niet ook het hoogtepunt van al die reli-malloten? Hij herinnert zich dat hij weleens met vrienden naar Amsterdam ging, de stad waarvan men dacht dat die het Rome van de moderniteit was. Damslapers, hippies in het Vondelpark, het Maagdenhuis, seks, drugs en rock and roll. Daar zag je van die Hare Krishna's, kaalkoppen in jurken. Anderen liepen met triangels of iets dergelijks achter een Indiase oplichter aan. Hij herinnert zich dat ze die in Dordrecht Swami Bami noemde. 

Dordrecht maakte in die jaren overigens wel naam als de plaats waar de Chick, een van de populaire seksbladen van toen, het levenslicht zag. De provobeweging, meent hij zich te herinneren, bestond er uit een man of vijf. Op een keer zetten ze 'ludiek' een ijsje op Arie Scheffers hoofd. Het regende daarna boze, ingezonden brieven in de plaatselijke krant.

Toen de Amsterdamse progressiviteit uiteindelijk ook was doorgedrongen tot zijn provinciestad, opende een enkele sekswinkel de deuren en werd op een dag de pedagogische akademie (met vooruitstrevende k) bezet. De studenten wilden meer inspraak. Die kregen ze. Er mocht zelfs worden meebeslist over de kleur van de wc-deuren en de kwaliteit van het aanklevend papier. De omgangsvormen werden ook een stuk losser. Sommige van zijn docenten namen daarom verkering met studentes. Er kwamen krakers en zaakjes met wierook en spirituele rifraf. Er werd ook tegen de oorlog tegen Vietnam betoogd. Pas later realiseerde hij zich dat die Noord-Vietnamezen eigenlijk de grootste rotzakken waren.

Foto: auteur

Geen normaal mens

Was het Gerard Reve, vraagt Warnaar zich af, die ooit schreef dat in zijn boeken geen normaal mens voorkwam. Hij dacht van wel, maar vindt dat dat evenzeer geldt voor de dagboeken van J.J. Voskuil. Hij leest nu Martelaarschap en heeft nog geen normaal mens ontmoet. In de recente werkelijkheid trouwens ook niet. Onlangs sprak hij in het café een vrouw die onvoorwaardelijk in het spiritisme gelooft. Ze beweerde met de geest van tal van beroemdheden een goed gesprek te hebben gehad. Hij zou weleens willen weten hoe gezellig Churchill en Hitler zich 'daar boven' met elkaar onderhouden, maar hij heeft het haar maar niet gevraagd.

Een paar dagen geleden sprak hij een vrouw, alweer, die vond dat meisjes altijd bij hun ouders moeten blijven wonen tot ze trouwen. Ze beklaagde zich dat haar dochter het huis had verlaten en in het intens verdorven Amsterdam in zonde is gaan leven. De vrouw is niet eens van het SGP of een soortgelijke club. Het is 2024, denkt hij, en die dochter drieëntwintig. Goed zo, lief kind, in zonde leven, dat helpt voor een gezonde spijsvertering.

Op een feestje werd hij aangeklampt door iemand die op vakantie wilde naar Sao Tomé en zich druk maakte over nucleaire straling uit Afrika die het eiland zou teisteren. Hij had de reis op het laatste ogenblik afgezegd. Warnaar moest het even laten bezinken. Afrika, hoeveel kernreactoren zouden ze daar hebben? Je weet het niet met die Chinezen die overal hun neus in steken, maar kernreactoren?

Foto: auteur

Andere koek

Vliegschaamte. Warnaar vindt het een van die modieuze onzinnigheden van deze tijd. Hij houdt niet van vliegen en al helemaal niet van het gedoe ervoor. Die controles op de vliegvelden. Als ze in de stemming zijn, moet je nog net niet naakt door een of ander poortje en dan gaan ze ook nog aan je lijf wriemelen. Als het een aardige dame is, nu ja, denkt hij, dan is het nog te doen, maar het is altijd een kerel en kerels houdt hij het liefst op afstand. Hij vliegt als het niet anders kan of als een reis per trein en boot veel duurder is dan met het vliegtuig en schaamt zich daar in het geheel niet voor. 

Een paar jaar geleden ging hij naar Cambridge om een nichtje te bezoeken dat daar een promotieonderzoek deed. Omdat hij liever vaart en treint reisde hij niet per vliegtuig. Dat bleek uiteindelijk vijf keer duurder dan een vlucht. Toegegeven, de luxe eersteklashut en het diner met whisky na aan boord hadden wat minder gekund, maar hij vindt dat als je reist, je het ook goed moet doen. Wel neemt hij zich voor het prijsverschil een volgende keer terdege in ogenschouw te nemen. Het nichtje is inmiddels gepromoveerd en heeft een functie elders, dus dat dilemma is voorlopig uit de wereld.

Cambridge, hij had er graag zelf een periode gestudeerd. Hij vindt dat hij het niet slecht heeft gedaan met een Fulbrightbeurs aan de University of Minnesota, maar Cambridge is toch andere koek.

Foto: auteur

Techniek

Altijd hetzelfde getob, denkt Warnaar, terwijl hij wacht tot de lezing met lichtbeelden begint. Een powerpoint presentatie heet dat tegenwoordig, maar volgens hem komt zoiets vrijwel altijd neer op gewoon een praatje bij een plaatje, zoals hij vroeger tijdens college aanhoorde. De professor projecteerde bijvoorbeeld de kop van Caesar op een scherm, dat meestal ietwat scheef en wankel op een standaard stond, en stak vervolgens van wal. Zo'n scherm dat ook werd gebruikt voor dia-avonden na een vakantie. Vrienden en familie hoorden beleefd, maar niet zelden knikkebollend, het goed bedoelde geklets aan in de hoop op een spoedige afloop en een stevige borrel.

Hij hoort dat er iets is met de 'beamer', zoals de projector aan het plafond in Nederland in universitair steenkolen-Engels meestal wordt genoemd. Het hele land papegaait het na, zoals het ook 'prajvasie' papegaait waar een beetje onderlegd Engelsman 'privasie' (met de i van ik) zegt. Warnaar ergert zich daar soms aan, al weet hij dat hij alleen zichzelf daarmee heeft. Iemand blijkt koortsachtig op zoek naar een zoekgeraakte afstandsbediening. 

De projector hangt zo hoog dat alleen de Reus van Rotterdam hem met de hand zou kunnen bedienen, als hij op zijn tenen ging staan. Warnaar wordt vrolijk bij de gedachte dat hij sinds de 'beamer' zelden of nooit een lezing heeft bijgewoond waarbij de techniek probleemloos werkte. Hij kijkt geamuseerd naar de geërgerde en ongeduldige koppen om hem heen. Dan ziet hij dat de afstandsbediening op de projector ligt. Zo kan het dus gaan, glimlacht hij.

Foto: auteur

Tijdgeest

In het boek Oranje tegen de Zonnekoning van Luc Panhuysen leest Warnaar dat de bruid van Willem III, zijn vijftienjarige nicht Mary Stuart, dertien centimeter langer was dan haar bruidegom en gold als een stuk van heb ik jou daar. Zo schrijft Panhuysen het niet, maar dat maakt Warnaar er zelf van. Een meisje van vijftien, denkt hij, die zou hij ook wel willen trouwen, als ze zo mooi als Mary was, maar hij heeft zijn leeftijd en de tijdgeest tegen.

Hij meent dat de tijdgeest hem bedrukt. Hij wordt er somberder en somberder van. Dat oorlogstromgeroffel door heel Europa en in zijn land al die onnozelaars die achter een geblondeerde fascist aanlopen. Al die extreemrechtse nepbeweringen dat het zó slecht gaat met het land dat het vooral snel uit de Europese Unie moet. De vijfde economie van Europa, de achttiende van de wereld. En dan jezelf afsnijden van je grootste exportmarkt. Dan zijn die terreurboeren met hun veel te grote tractoren straks helemaal niet meer van de snelweg te krijgen.

Warnaar wordt er kortademig van. Hij heeft al dagen een raar hoestje en 's morgens bij het wakker worden piept het in de bronchiën. Hij was pas bij een lezing van een advocaat over het plaatselijk recht. Dat de overheden, wie anders? de regels nog weleens met voeten treden. Zonder dat wij dat weten, al worden wij allen geacht de wet te kennen. Hij krijgt er alweer een hoestbui van. Hij weet zeker dat het door de tijdgeest komt. 

Afbeelding: Maria II Stuart, door Willem Wissing, na 1685 (Koninklijke Verzamelingen, Den Haag, inv.no. SC/0043)

Bekeerlingen

Warnaar had er nog nooit van gehoord, een club die Peta heet. Hij leest dat die hobbelpaarden wil verbieden en ook de paarden uit draaimolens en dergelijke wil halen. Die beelden zouden kinderen maar het idee geven dat dieren er alleen voor het plezier van mensen zijn. Typisch een gedachte van volledig doorgeslagen mafkezen die niets beters te doen hebben, vindt hij. Een hobbelpaard in de tuin, hij zou dat eigenlijk wel willen, al is hij zelf misschien iets te oud voor zo'n ding.

Hij leest ook dat die Peta-malloten heel erg tegen zuivel, leren schoenen en dergelijke zijn. Hij heeft vanmorgen als ontbijt lekker eieren met spek gegeten en daarbij een flink glas karnemelk gedronken. Gezond voor lijf en leden, vindt hij. Misschien moet hij ook maar weer gaan roken. Een aangenaam geurend sigaartje bij de ochtendkoffie, maar ja, als je dat op een terras wil doen loop je weer tegen andere doorgeslagen fanaten aan. Hoe heette die gast van Clean Air Now ook alweer? Een voormalig medewerker van de Rotterdamse soos, gehaat bij collega's en klanten. Ene Fons, herinnert hij zich. Dat zal wel weer iemand zijn die voorheen stevig heeft gerookt. Bekeerlingen, die zijn altijd het ergst. Kijk maar naar die droplul van een Saulus, die op weg naar Damascus transformeerde in Paulus waarna hij met zijn krankzinnige geschriften miljoenen mensen tot nu toe een rad voor ogen draaide.

Hij las ooit een boek met de titel Idioten ontloop je nergens. Hij vreest dat het waar is. 

Lamlendig

'Ik ben voor het afschaffen van de wintertijd', grapt Warnaar, 'en voor het invoeren van de winterslaap'. De stamtafel lacht beleefd. Van lieverlee dunt het gezelschap uit. Het loopt tegen zessen, er moet thuis worden gegeten. Hij staat in dubio. Een pasta eten aan de overkant van het plein, of toch maar naar huis fietsen om te koken? Hij gooit te vaak voedsel weg omdat het ver over de datum is. Dan hoort hij ergens in zijn achterhoofd zijn moeder verwijtend zeggen: 'Je kan wel zien dat jij de oorlog niet hebt meegemaakt'. Het wordt koken vandaag.

Hij merkt dat er de laatste tijd weinig uit zijn handen komt. Voor alle noodzakelijke dingen die moeten gebeuren moet hij zichzelf een virtuele schop onder zijn kont geven. Boodschappen doen blijft hij uitstellen tot het echt niet meer kan. Klusjes in huis idem dito. Zelfs het bijhouden van zijn dagboek gaat moeizaam. Het is de lamlendigheid van de wintermaanden. Die vreselijke, donkere dagen voor kerst en dan die akelige kaalslagmaanden januari en februari. Hij wil er, toch een ochtendmens, nauwelijks zijn bed voor uitkomen. Weer die trap af om de verwarming hoger te zetten, weer ontbijt maken, weer de radio met dat zieke wereldnieuws, weer die krant, vol ellende, uit de brievenbus halen.

Hij is deze maand al naar drie begrafenissen geweest. Drie brave mensen, nog volop bezig met het leven. Waarom al die klootzakken die de wereld in brand zetten niet, vraagt hij zich af. Hij voelt woede en wanhoop opkomen.

Foto: auteur